ایران، به عنوان کشوری کهن و با سابقه‌ای چند هزارساله، آثار باستانی فراوانی دارد که برخی از این آثار به دلیل تقسیمات کشوری و جنگ‌های پیش‌آمده، در حال حاضر در خارج از ایران قرار گرفته‌اند. یکی از آثار شاخص دوران کهن ایران، که به کرّات مورد توجه تاریخ‌نگاران و شاعران نیز واقع شده است، طاق کسری یا ایوان مدائن نام دارد. این بنا از برجسته‌ترین آثار دوره ساسانی است که امروزه در تیسفون (عراق کنونی) قرار گرفته.طاق کسری یا ایوان مدائن به خاطر معماری زیبا و شگفت‌انگیز و همچنین قدمت باستانی خود شهرت زیادی در بین آثار معماری ایرانی داردو می‌توان گفت پس از پل گاومیشان، عریض‌ترین طاق معماری ایران به شمار می‌رود. امروزه برای دیدار از طاق کسری باید به کشور همسایه،”عراق” کرد. برای آشنایی بیشتر با شاهکار معماری دوره ساسانی، با سفرزون همراه باشید.
طاق کسری یا ایوان مدائن کجاست؟
طاق کسری با نام‌های مختلفی مشهور است که از آن جمله می‌توان به ایوان کسری، ایوان مدائن یا خسرو اشاره کرد. از نظر زبان‌شناسی باید گفت که طاق واژه‌ای فارسی است که به آن ایوان هم می‌گویند و هر دو در یک معنا می‌روند. اما کسری، کلمه‌ای عربی است که عرب‌ها به شاهان دوره ساسانی نسبت می‌دادند و از ترکیب این دو واژه، نام طاق کسری بر آن نهاده شده.
آدرس طاق کسری روی نقشه گوگل
این طاق عرضی به اندازه ۲۵ متر دارد. بلندی آن ۳۰ متر و پهنای آن نزدیک به ۴۳ متر است و به این ترتیب، این طاق را پس از پل گاومیشان ار ایران، عریض‌ترین طاق معماری باستان نامیده‌اند. این ایوان، در دوره ساسانیان، محل برگزاری دیدارهای مهم و همچنین برگزاری مراسم نوروز بوده‌است و شاه ساسانی در این موقعیت‌ها و همچنین در زمان بار عام، در این محل حضور می‌یافته.
تاریخ و طاق
طاق کسری بارها مورد تجاوز و غارت بیگانگان قرار گرفته‌است که از مهم‌ترین ک تاثیرگذارتربن آن‌ها می‌توان به حمله اعراب به ایران در سده هفتم میلاد اشاره کرد. با هجوم اعراب به ایران و اشغال کشور به دست آن‌ها، بسیاری از مکان‌ها توسط اعراب غارت شد که ایوان کسری از مهم‌ترین آن‌هاست. پس ازغارت به دست اعراب، مدتی به عنوان مسجد از آن استفاده میشد و مدت‌زمانی را هم به صورت متروکه باقی مانده‌بود.
جزئیاتی دیگر
طاق کسری در گذشته، آنچنان که امروز برجای مانده، تنها یک طاق و شکاف عظیم نبوده. بلکه آنطور که در متون کهن آمده، پرده زری‌بافی از این طاق آویزان میشد که نمایشی از قدرت و ثروت شاهان ساسانی بوده‌است. نمایی که امروزه از طاق کسری باقی‌مانده، در سمت شرق بنا، صحنی را به وجود آورده که بخش زیاد آن از میان رفته‌است. همچنین در جلوی این ایوان به سمت غرب ایوان بزرگ دیگری وجود داشته که تنها بقایایی از ان بر روزی زمین باقیست!
بزرگی طاق کسری در عرض ۲۵ متر، در عمق ۴۳ متر و در ارتفاع ۳۰ متر است که همین عظمت در معماری آن دوره، شگفتی‌آفرین تلقی می‌شود. در معماری این بنا تاثیراتی نیز از معماری اشکانی، یونانی_رومی و سوریه‌ای به چشم می‌خورد. در انتهای ایوان شرقی، دری به داخل مجموعه باز می‌شود که به اتقا‌های کوچک‌تر راه دارد و از انجا نیز با دری به یک تالار بزرگ و محصور راه پیدا می‌کند که هم عرض طاق ایوان است.
معماران عصر خسرو، که طرح اصلی بنا و قدرت و تحمل ستون‌های آن را ارائه کرده‌اند، از آنجایی که تصور دقیقی از مقدار فشار این بنای غول‌آسا نداشتند، ستون‌ها و پایه‌ها را بسیار پهن گرفته‌اند تا تاب تحمل وزن بنا را داشته‌باشد. پهنای پایه‌ها در قسمت زیر طاق چهار و در پایین هفت متر است. ضخامت طاق حتی در بالاترین نقطه آن به یک متر می‌رسد.
ویژگی‌های داخلی بنا
بنابر اسناد موجود، دیواره‌های داخلی بنا، مزین به سنگ‌های مرمرین بوده که از کلیسای انطاکیه آورده بودند و همچنین در آن از موزاییک‌های شیشه‌ای استفاده شده که بر روی آن طرح‌های از نبرد خسرو نقاشی شده‌بودند. آنچنان که تئوفیلاکت سیموکاتا، مورخ یونانی گفته‌است، امپراتور ژوستینین،، سنگ مرمر یونانی برای خسرو تهیه کرد و صنعت‌گران ماهری فرستاد که کاخی به سبک رومی در نزدیکی تیسفون برایش ساختند.
هرچند این سخن که معماری کل بنا مربوط به بیزانس است را نمی‌توان به طور کامل پذیرفت، چرا که در سبک معماری، از معماری دوره اشکانی نیز استفاده شده‌است. در تزیینات طاق کسری، آنچه که بیش از همه به چشم می‌خورد، گچبری‌های ساختمان است که از دوره پارتی‌ها به یادگار مانده‌است. بقایای زیادی از گچبری‌های بنا برجای مانده که نقوش گیاهی و نمادهای مذهبی را شامل می‌شود.
آنطور که پیش از این هم گفته‌شد، شاهان زیادی سعی بر تخریب طاق کسری داشته‌اند. اما در دهه ۱۹۸۰ در زمان صدام حسین، دستور داده‌شد تا اطراف طاق کسری به تفرجگاهی برای مردم تبدیل شود و هدف از این کار یادآوری علبه اعراب بر ایرانیان بود.در سال ۲۰۰۳ و در اثر حمله آمریکاییان به عراق،بخش اعظم این تفرجگاه از بین رفت.
مسیریابی
برای رفتن به طاق کسری و دیدار از این بنای باشکوه دوره ساسانی، ابتدا باید به کشور عراق و شهر بغداد سفر کرد. طاق کسری در ۳۷ کیلومتری جنوب شهر بغداد و در کنار رود دجله قرار دارد.
برای سفر به این منطقه دو راه هوایی و زمینی وجود دارد که می‌توانید بر اساس بودجه سفرتان یکی از این دو راه را انتخاب کنید. در کنار این جاذبه دیدنی، می‌توانید از ارامگاه سلمان فارسی که در نزدیکی طاق کسری واقع شده، دیدن کنید. همچنین سفر به کشور عراق و شهر بغداد، می‌تواند زمان خوبی برای زیارت عتبات عالیات باشد.
بهترین زمان سفر به عراق، در فصول سرد و خنک سال است. چرا که این منطقه گرمسیری، تابستان‌های داغ و سوزانی دارد.همچنین شهر بغداد از جمله شهرهای کهن است که با قدمتی دیرین، زیبایی‌های خاصی را داراست.
