مسجد ملا اسماعیل ، در شهر بادگیرها، شهر زیبای ساخته شده است. شهر یزد هم مثل بسیاری از شهرهای ایرانی مساجد تاریخی و زیبای زیادی دارد. گویی مردم مذهبی و هنرمند این شهرها علاقه‌مند بوده‌اند هر آنچه در زمینه‌های هنر و صنعت در چنته دارند در مساجد به نمایش بگذارند تا هم دین خود را به دین خود ادا کرده باشند و هم مردمان دین‌دار سرزمینشان را از هنر خود بهره‌مند ساخته باشند. مسجد ملا اسماعیل یزد هم یکی از همان مساجدی است که از همان روزهای ابتدایی به خاطر ایوان و شبستان ۳۲ ستونه‌اش میان همگان مشهور شد. مجله گردشگری شما را به گشت و گذاری پر از دانستنی در مسجد ملا اسماعیل یزد دعوت می‌کند:
مسجد ملا اسماعیل ، شاهکار قرن سیزدهم
مسجد ملا اسماعیل در سال ۱۲۲۲ هجری قمری در دوره فتحعلی‌شاه قاجار ساخته شده است. این مسجد به دستور آخوند ملا اسماعیل عقدایی که از عالمان برجسته آن دوران بوده است تاسیس شده و مجموعه‌ای شامل مسجد و مدرسه است. این اثر تاریخی در تاریخ ۵ دی ۱۳۵۲ به عنوان یک اثر ملی تاریخی به ثبت رسیده است. پس از انقلاب اسلامی این مسجد میعادگاه مردم یزد برای نماز جمعه نیز هست. بهترین زمان برای دیدن از مسجد در زمان نماز است و نیازی هم به پرداخت ورودی ندارد.
کنار مسجد بازارچه و آب‌انباری هم با همین نام وجود دارد. تنها درب ورودی مسجد که در واقع در زمان قدیم درب ورودی مدرسه بوده است به بازارچه باز می‌شود. خوب است بدانید، محراب این مسجد نیز یادآورد شهادت شهید صدوقی، چهارمین شهید محراب، در تیر ماه سال ۱۳۶۱ است.
معماری مسجد
از دیگر زیبایی‌های معماری این مسجد سردر بلند با مقرنس‌کاری آجری، دو پوسته پیازی شکل حوضخانه ستون‌دار، درهای ارسی نقش‌بندی شده، صفه‌های قرینه سازی شده صحن و دالان‌های آن است که هر بازدیدکننده‌ای را به وجد می‌آورد. همه این اجزا فوق‌العاده که در کنار یکدیگر جای گرفته‌اند، در کنار سادگی، یکی از شاهکارهای معماری قرن سیزدهم را می‌سازند. یکی دیگر از وجوه تمایز این مسجد قبله بسیار دقیق آن است. قدیمی‌ترها معتقدند، در زمان ساخت محراب این مسجد، فردی که صاحب کراماتی بوده است جهت قبله را، با نمایاندن خانه کعبه برای بنا، دقیقا مشخص کرده است.
