معنای نام شهر استانبول «اسلام‌شهر» است. این نام با وجود بیش از هزار مسجد در این شهر نام بامسمایی است. مسجدهای باشکوه استانبول که بعضی از آنها از مشهورترین مسجدهای جهان اسلام هستند از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری شهر هزار مسجد به حساب می‌آیند و سالانه چند میلیون گردشگر برای دیدن آنها راهی استانبول می‌شوند. وقتی به عنوان گردشگر وارد یک بنای تاریخی می‌شویم، دانستن پیشینه و جزئیات مهم درباره آن کمک می‌کند تصویر دقیق‌تری از آن محل در ذهن‌مان ثبت کنیم. به همین خاطر در این مطلب مجله سفرزون برایتان از مسجد سلیمانیه خواهیم گفت. مسجدی که یکی از نمادهای شهری است که شاید بشود گفت محبوب‌ترین شهر گردشگرهای ایرانی است. با ما همراه شوید.
مسجد سلیمانیه ، یادگار عصر سلطان سلیمان
استانبول در طول تاریخ پرفراز و نشیبش، پایتخت دو امپراتوری قدرتمند زمانه بود و حوادث زیادی را به خود دیده است. این شهر روزگاری پایتخت امپراتوری روم شرقی، قلب دنیای مسیحیت، بود و کنستانتینوپل به معنای شهر کنستانتین نامیده می‌شد. در این دوران کلیساهای باشکوه یکی پس از دیگری در شهر سربرآوردند.
در میانه قرن پانزدهم میلادی ترکان مسلمان به رهبری سلطان محمد فاتح پس از پنجاه روز محاصره، کنستانتینوپل یا همان قسطنطنیه را فتح کردند و آن را اسلامبول نامیدند. عثمانی‌ها، پیش از فتح استانبول، دولت کوچکی در آسیا بودند و پس از تسلط بر قلمرو امپراتوری روم شرقی و پایتخت باشکوه آن، به امپراتوری عثمانی تبدیل شدند. در دوره تسلط عثمانی‌ها بر استانبول برخی از کلیساها مانند ایاصوفیه به مسجد تبدیل شدند و هر سلطان هم مسجد باشکوهی در این شهر ساخت.
مسجد داستان ما یکی از مسجدهای جامع شهر استانبول است که در دوران قدرتمندترین و ثروتمندترین سلطان امپراتوری عثمانی یعنی سلطان سلیمان قانونی ساخته شد و به همین علت مسجد سلیمانیه نامیده می‌شود.
تلفیق باشکوه معماری بیزانسی و اسلامی
ساخت مسجد در سال ۱۵۵۰ شروع و بعد از هفت سال در ۱۵۵۷ به پایان رسید. این مسجد جامع را معمار بزرگ عصر سلطان سلیمان، خواجه سینان آغا طراحی و با کمک ۳۵۰۰ صنعتگر ساخت. طرح مسجد مانند تمام کارهای معمار سینان و بناهای شاخص عثمانی‌ها از معماری بیزانسی تأثیر گرفته و عناصری از معماری اسلامی هم در آن دیده می‌شود.
در این بناها مانند مسجدهای دیگری که دوره امپراتوری عثمانی ساخته شده‌اند، حیاط بزرگی در سمت غربی مسجد وجود دارد. حیاط بزرگ مسجد با ستون‌های مرمری، گرانیتی و سنگ آذرین احاطه شده است. رسم عثمانی‌ها این بود که مساجدی که به دستور سلاطین ساخته می‌شدند چهار مناره داشتند، در این بنای باشکوه چهار مناره بلند و باریک در چهار گوشه مسجد قرار دارند. وجود چهار مناره معنای دیگری هم دارد و آن این است که سلطان سلیمان چهارمین سلطان عثمانی بعد از فتح قسطنطنیه بود. مسجد سلیمانیه یک گنبد اصلی با ارتفاع ۵۳ متر و قطر ۲۷٫۵ متر دارد که از اطراف با نیم گنبدها و طاق‌ها احاطه شده است که از شاخصه‌های معماری بیزانسی است. چهار مناره مسجد در مجموع ده ایوان دارند که وجود ده ایوان نشان این است که سلطان سلیمان دهمین سلطان پس از بنیانگذار سلسله عثمانی است.
جزئیاتی دیگر از سلیمانیه
سلیمانیه، پس از ایاصوفیه، دومین مسجد بزرگ استانبول است و روی سومین تپه استانبول ساخته شده است. معمار سینان که معمار مسجد ایاصوفیه بود وقتی از طرف سلطان سلیمان مامور ساختن مسجد شد از الگوی ایا صوفیا در طراحی سلیمانیه استفاده کرد. به همین دلیل برخی از عناصر معماری ایاصوفیه در این بنا هم به چشم می‌خورند. به این نکته توجه داشته باشید که ایاصوفیه یا هاگیاصوفیا در دوران امپراتوری روم شرقی کلیسا بود و بعد از فتح قسطنطنیه به مسجد تبدیل شد اما سلیمانیه به دستور سلطانی ساخته شد که می‌خواست این مسجد نماد قدرت و ثروت امپراتوری‌اش باشد.
مسجدی که فقط یک مسجد نیست
در روزگاری که مسجد سلیمانیه ساخته شد، مساجد تنها محلی برای عبادت نبودند و کارکردهای اجتماعی مهمی داشتند. این موضوع درباره این مسجد هم صادق است. مسجد جامع به جز جامی یا همان محل عبادت و حیاط، شامل یک حمام، چهار مدرسه قرآن که امروز به کتابخانه تبدیل شده‌اند، یک بیمارستان، یک کاروان‌سرا و یک آشپزخانه عمومی بود. در آشپزخانه مسجد برای فقرای شهر غذا آماده می‌شد. آشپزخانه عمومی قدیمی به رستوران تبدیل شده است و حمام مسجد برای بازدید عموم باز است.
علاوه بر تشکیلات خدمات اجتماعی، پشت مسجد یک گورستان و دو آرامگاه وجود دارد. در آرامگاه‌ها سلطان سلیمان قانونی و همسرش خرم سلطان به خاک سپرده شده‌اند. مقبره دختر سلطان سلیمان، مهری‌ماه سلطان و مادر سلطان و خواهرش هم در همین گورستان است. معمار سینان که طراح هم در همین گورستان به خاک سپرده شده.
مسیر مسجد جامع سلیمانیه
مسجد سلطان سلیمان در بخش اروپایی استانبول و نزدیک به بازار بزرگ و منطقه مسجدهای مهم این شهر قرار دارد. بهترین مسیر برای رفتن به مسجد سلیمانیه از طریق خیابان صدیق سامی اونار است که به نام کوچه معتادها هم شناخته می‌شود چون در گذشته چایخانه این خیابان محل فروش حشیش بود. بعد از گذر از کوچه و باغ‌های زیبای مسیر، وضوخانه مسجد را می‌بینید. بعد از عبور از وضوخانه به حیاط وسیع مسجد وارد خواهید شد.
در خیابان‌های اطراف مسجد و در میان باغ‌های زیبا خانه‌های چوبی وجود دارند که از دوره عثمانی به جا مانده‌اند. بعضی از خانه‌ها در پروژه‌های معماری شهری بازسازی شدند. معمار سینان در یکی از همین خانه‌های چوبی ساکن بود که خانه‌اش امروز به کافه تبدیل شده که به نام خود او کافه معمار سینان نامیده می‌شود. فضای این کافه که در احاطه باغ‌هاست بسیار جذاب و دلنشین است و چشم‌انداز بسیار زیبایی به تنگه بسفر دارد.
این مسجد باشکوه در عمر طولانی‌اش از حوادث زیادی از جمله یک زلزله و دو آتش‌سوزی جان به در برده است و بارها و بارها مرمت شده و آخرین مرمت مسجد سلیمانیه در سال ۲۰۰۸ میلادی به پایان رسید. پس از پشت سر گذاشتن تمام این اتفاق‌ها مسجد سلیمانیه زیبا و باشکوه بر فراز تپه سوم استانبول و در جوار هیاهوی بازار قدیمی خودنمایی می‌کند و گردشگرها را به سوی دعوت می‌کند.
