به جرات هیچ کس را نمی‌توان پیدا کرد که در مورد دریاچه ارومیه چیزی نداند. همه ما این دریاچه بزرگ و زیبا که در شمال غرب کشور عزیزمان ایران قرار دارد را به خوبی می‌شناسیم. دریاچه‌ای که نامش همواره در کنار نام ایران آورده می‌شده و حالا چند صباحی است به کم لطفی مردم این سرزمین، در بحران دست و پا می‌زند. دریاچه ارومیه برگی جدانشدنی از صفحه خاطرات این مرز و بوم است. دریاچه‌ای که نه در ایران، بلکه در سراسر جهان زبانزد خاص و عام است. حال با سفرزون دست در دست همراه شوید تا دریاچه ارومیه را بیش از پیش بشناسید.
دریاچه ارومیه ، بزرگ‌ترین دریاچه آب شور در تمام خاورمیانه
دریاچه ارومیه ، دریاچه‌ای که در دل تمام مردم آذربایجان جای دارد. دریاچه‌ای که اعتدال را رعایت کرده و دقیقا در مرز میان آذربایجان شرقی و غربی قرار گرفته. دریاچه‌ای که فرای مرز و بوم درون استانی است و مردم ایران یکدل و یک صدا آن را با تمام وجود دوست دارند. دریاچه‌ای که دست خوش تغییرات بسیاری شده و متاسفانه بی‌مهری‌های زیادی را بر جان خریده.
دریاچه ارومیه هنوز هم که هنوز است، مقام بزرگ‌ترین دریاچه داخل ایران را بر دوش می‌کشد. با وجود غم و اندوه فراوانی که بر بستر خشک او روانه شده، هنوز هم ششمین دریاچه آب شور بزرگ دنیا و بزرگ‌ترین دریاچه آب شور کل خاورمیانه شناخته می‌شود. دریاچه‌ای که از تلاقی رود‌های زرینه رود، تلخه رود، باراندوز، گادر و سیمینه رود به وجود آمده و چنین اثر هنری زیبایی را در شمال غرب ایران به تصویر کشیده.
چرا نام این دریاچه را ارومیه قرار دادند؟
جالب است بدانید که نام این دریاچه، همیشه “ارومیه” نبوده. در حال حاضر نام این دریاچه را از شهر ارومیه اقتباس کرده‌اند. شهری که در حال حاضر مرکز استان آذربایجان غربی است. اما حدود نود سال پیش و در سال ۱۹۳۰ میلادی، نام این دریاچه را به افتخار رضا شاه پهلوی، دریاچه رضائیه قرار دادند. اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷، نام این دریاچه به ارومیه تغییر پیدا کرد.
البته جالب است بدانید که پیش از رضائیه نیز نام این دریاچه ارومیه بوده. البته مردم آذری زبان، این دریاچه را اورمو گولو خطاب می‌کنند. همچنین در دوران ایران باستان پیش از اسلام، این دریاچه را چیچست خطاب می‌کردند. چیچست در زبان فارسی کهن به معنای درخشنده بوده و الحق که چه نام زیبا و برازنده‌ای برای این دریاچه به شمار می‌آمده.
پارک ملی دریاچه ارومیه ، صفحه‌ای درخشان در فهرست پارک‌های ملی ایران
پارک ملی دریاچه ارومیه با وسعت تقریبی ۴۶۲۶۰۰ هکتار، زیستگاه گونه‌های خاص جانوری و گیاهی است. این پارک وسیع، در سال ۱۳۵۲ وارد فهرست پارک‌های ملی ایران شد. این پارک زیبا را می‌توان یکی از نه ذخیره‌گاه زیست کره در ایران دانست. جالب است بدانید که دریاچه ارومیه به دلیل وجود حدود یک‌صد جزیره کوچک صخره‌ای، تنوع زیستی بسیار زیادی دارد.
پرندگان زیبا و منحصر به فردی همانند اکراس، اردک پیسه، لک‌لک، کفچه نوک، پلیکان، فلامینگو، نوک خنجری، مرغ نوروزی و چوب پا را می‌توان در این منطقه مشاهده کرد. به دلیل شوری بیش از حد آب دریاچه، هیچ گونه‌ای از ماهی ها قادر به زندگی کردن در آن نیستند. اما گونه‌ای خاص از سخت پوستان با نام آرتمیا در این دریاچه یافت می‌شوند. گونه‌ای که بسیار شبیه به میگو هستند و باعث بقای گونه‌هایی از پرندگان، همانند پلیکان به شمار می‌آیند.
اهمیت پارک ملی دریاچه ارومیه برای منطقه
باعث ایجاد تعادل طبیعی در منطقه آذربایجان می‌شود.
- از نظر لجن درمانی بسیار ارزشمند است.
- از نظر توریستی، گردشگری، تفریحی و اجتماعی از ارزش زیادی برخوردار است.
- باعث حفاظت از گونه‌های خاص جانوری و گیاهی می‌شود.
- یک اندوختگاه زیستی به شمار می‌آید.
قصه غم‌انگیز خشک شدن دریاچه ارومیه
سالیان سال مردم این سرزمین خیره به درخشش زیبای آب این دریاچه می‌شدند. اما چند سالی است که به خاطر کم‌لطفی ما، این دریاچه دچار دلشوره شده. دلشوره‌ای که ترس خشک شدن را می‌توان از آن احساس کرد. ترسی که بوی واقعیت دارد و ما باید از آن جلوگیری کنیم. از اواسط دهه ۸۰ بود که خشک شدن دریاچه ارومیه آغاز شد. در ابتدا کسی آن را جدی نمی‌گرفت، اما حدود چهار سال پیش، یعنی در سال ۲۰۱۵، تصاویر ماهواره‌ای نشان دهنده این واقعیت تلخ بودند که دریاچه ارومیه حدود ۸۸% مساحت خود را از دست داده.
قطعا اگر دوست‌دار طبیعت و یا فعال محیط زیست باشید، با شنیدن این واقعه نیمه جان شده‌اید. اما واقعا چرا دریاچه ارومیه به این شدت مساحت خود را از دست داد؟ پاسخ‌های متفاوتی را می‌توان به این پرسش داد. برخی از کارشناسان بر این باور هستند که جاده‌سازی مهندسی نشده و غیر اصولی باعث دو تکه شدن دریاچه و در نتیجه خشک شدن آن شده. اما به صورت کلی کارشناسان بر این باور هستند که مجموعه‌ای از عوامل باعث خشکی این دریاچه عظیم شده‌اند.
پیش از هرچیز، برداشت بیش از حد و غیر مجاز از منابع آب زیرزمینی و حوضه آبریز دریاچه باعث خشکی دریاچه شده است. از طرف دیگر بخش کشاورزی در اطراف دریاچه، بدون مدیریت و برنامه‌ریزی، رشد بیش از حدی پیدا کرد. همین مساله باعث خشکی آب‌های زیر زمینی اطراف دریاچه شد. البته که در بین این عوامل، گرمی هوا و کاهش بارندگی را نمی‌توان نادیده گرفت که باعث تشدید خشکسالی شده.
رنگ آب دریاچه ارومیه
یکی از چیز‌هایی که بسیاری از مسافران را جذب دریاچه ارومیه می‌کند، رنگ منحصر به فرد آن است. شاید شما هم در تصاویر مرتبط با دریاچه ارومیه ، شاهد این بوده‌اید که رنگ آب دریاچه، سرخ و نارنجی است. این رنگ به خاطر فعالیت موجودات میکروسکوپی خاصی است که در داخل دریاچه زندگی می‌کنند.
جالب است بدانید این موجودات در نمک فراوان زندگی می‌کنند. در نتیجه کاهش آب دریاچه و افزایش غلظت نمک آن، باعث افزایش جمعیت و فعالیت آنها خواهد شد. البته این موضوع همیشگی نیست و غلظت این رنگ در فصل‌های مختلف تفاوت دارد.
امکانات اطراف دریاچه ارومیه
دریاچه ارومیه یک مقصد توریستی جهانی محسوب می‌شود. به همین دلیل انواع امکانات رفاهی و خدماتی در منطقه وجود داشته. البته این جای تاسف دارد، زیرا در اثر خشک شدن آب دریاچه ارومیه ، اکثر این امکانات از بین رفته‌اند. دیگر مثل گذشته خبری از آلاچیق، رستوران، نمازخانه، سرویس بهداشتی و از این قبیل امکانات در اطراف دریاچه نیست. انگار که جریان زندگی همراه با خشک شدن آب دریاچه، از بین رفته.
اما شما هنوز هم می‌توانید برای تکمیل سفر خود از مراکز مخصوص، قایق پدالی اجاره کنید یا همراه دوستان خود سوار قایق موتوری شوید. البته استفاده از قایق به فصل و میزان آب دریاچه بستگی دارد.
چه زمانی را برای سفر خود انتخاب کنیم؟
منطقه آذربایجان و ارومیه، منطقه‌ای نسبتا کوهستانی به شمار می‌آید. به همین دلیل منطقی به نظر می‌رسد که تنها فصل بهار و تابستان را باید برای سفر به آن انتخاب کرد. دریاچه ارومیه نیز از این قاعده مستثنی نیست. به همین دلیل بهتر است شما نیز فصل بهار و تابستان را برای سفر خود انتخاب نمایید. در فصل پاییز و زمستان هوا به شدت سرد می‌شود و لذت بردن از طبیعت زیبای اطراف کمی سخت خواهد شد.
البته هر فصلی زیبایی‌های منحصر به فرد خود را دارد. همچنین باید این را در نظر داشته باشید که فصل بهار و تابستان، فصل گرانی برای سفر به ارومیه خواهد بود. در عین حال زمستان هزینه اقامت و تفریح بسیار کاهش پیدا می‌کند. در نتیجه شما تصمیم گیرنده هستید. البته جاده‌های بین شهری و روستایی در فصل زمستان انباشته از برف است و امکان دارد با یخبندان رو به رو شوید.
