کاروانسراهای موضوع این گزارش است. حتما آن مصرع معروف شعر حافظ که در توصیف شهر محبوبش میگوید «خوشا شیراز و وضع بی‌‍مثالش» را شنیده‌ا‌ید. شیراز برای ما ایرانی‌ها یک شهر خاص است، چون هم نشان از خوشذوقی ایرانی کم ندارد و هم زادگاه دو تن از محبوب‌ترین شعرای ماست. کمتر ایرانی که به شیراز سفر نکرده باشد و از این همه زیبایی سرمست نشده باشد. شهر شیراز دیدنی کم ندارد، بعضی از آنها مثل بازار و حمام وکیل، نارنجستان قوام و حافظیه و سعدیه مشهور هستند و امکان ندارد کسی به شیراز سفر کند و از این جاها دیدن نکند.
اما شیراز دیدنی‌های دیگری هم دارد که کمتر شناخته‌شده‌اند اما بسیار با ارزش و مهم هستند. از جمله این دیدنی‌های نسبتاً گمنام کاروانسراها هستند که این روزها کم کم دارند از سایه بیرون می‌آیند و گردشگران را به سوی خود دعوت می‌کنند. اینبار در مجله گردشگری می‌خواهیم از کاروانسراهای شیراز برا‌‌‌ی‌تان بگوییم. جاذبه‌هایی که به تاریخ قدمت و اهمیت ارزش دارند یک روز از زمان سفرتان را به بازدید از آنها اختصاص دهید. مطمئن باشید لذت خواهید برد و به دیگران هم توصیه خواهید کرد.
کاروانسراهای ایران ، سرای امن مسافران
کاروانسراهای بسیار زیبـا وجالب تـوجهی در سراسر ایـران، از کرانه‌های رود ارس تـا سـواحل ، بـه یـادگـار مـانـده است که نشان از ذوق و مـهارت مـعـمـاران، بنـاها و استادکارانی دارد که در ادوار مختـلف در مسیر تحول، زیبـائی و گسترش کاروانسراها کوشیدند. کاروانسراها در تاریخ اجتماعی ایران هم اهمیت زیادی دارند. در روزگاری که سفر به آسانی امروز نبود، کاروانسراها پناهگاه مسافران در طول سفرهای دور و درازی بود که گاه ماه‌ها و حتی سال‌ها طول می‌کشید.
کلمه کاروانسرا ترکیبی است از دو کلمه از کاروان به معنای مسافرانی که به صورت گروهی سفر می‌کنند و سرا به معنای خانه. به عبارت دیگر، کاروانسرا بنایی است که کاروان را در خود جای می‌دهد. پلان کاروانسرا معمولا به شکل مستطیل یا مربع است و ورودی بسیار بزرگی دارد. اتاق‌های مسافران دورتادور حیاط ساخته میشد و پشت اتاق‌ها اصطبل قرار داشت. دو طرف دروازه ورودی کاروانسرا هم اتاق‌هایی برای نگهبان‌ها و کاروانسرادارها ساخته میشد.
کاروانسراهای شیراز ، دیدنی‌های ناشناخته شهر نارنج‌ها
همانطور که کمی قبل گفتیم کاروانسراهای شیراز که از جاذبههای خاص این شهر زیبا هستند در میان گردشگران چندان شناخته شده نیستند. بعضی از کاروانسراها خارج از شهر هستند اما ارزش دارد که برای دیدنشان سفر کوتاهی به خارج شهر داشته باشید. در ادامه چهار کاروانسرا از معروف‌ترین کاروانسراهای این شهر را معرفی می‌کنیم.
کاروانسرای بید زرد ، یادگار عصر قجر
در دوره قاجاریه کاروانسرا سازی رونق داشت و آثار زیادی از این دوره در جای‌جای ایران به جا مانده است. کاروانسرای بیدزرد شیراز هم متعلق به همین دوره است که در ۲۵ کیلومتری غرب شیراز و در مسیر فیروزآباد، روستای بیدزرد سفلی از توابع دهستانی به همین نام، قرار دارد.
این کاروانسرا از سنگ و گچ ساخته شده است و در نمای ورودی سنگ‌های تراشخورده‌ای وجود دارند که بخشی از تزئینات بیرونی این کاروانسرا هستند. ساختمان کاروانسرای بیدزرد مربع است و دو طبقه دارد. در سمت چپ ورودی پله‌هایی وجود دارد که مسافران به طبقه بالا هدایت می‌کرده است. به جز چندین اتاق که محل اسکان مسافران بوده است، سه حجره هم در داخل کاروانسرا قرار دارد که کالاهای تاجران در آنها نگهداری می‌شده. ورودی این کاروانسرا در ندارد و درطرفین آن دو قاب وجود دارد که در گذشته کتیبه‌های بنا در این قاب‌ها جای داشتند و امروز اثری از آنها باقی نمانده است.
کاروانسرای باجگاه ، در مسیر نصف جهان
یکی دیگر از کاروانسراهای شیراز که در دوره قاجار ساخته شده، کاروانسرای باجگاه است. این کاروانسرا در ۱۸ کیلومتری شهر شیراز و در مسیر جاده شیراز به اصفهان قرار دارد. ورودی و هشتی این کاروانسرا از بین رفته و بخش‌هایی از بنای اصلی شامل اتاق‌ها، درهای ورودی، ایوان مرکزی که سقف به شکل گنبد دارد، طاقچه‌های آجری، ستون‌ها و حجره‌ها به جا مانده‌اند.
کاروانسرای خان زنیان ، بزرگترین کاروانسرای تاریخی شیراز
در ۴۰ کیلومتری شیراز و در روستایی به خان زنیان، بزرگترین کاروانسرای تاریخی این شهر قرار دارد که در دوره قاجار ساخته شده است. کاروانسرای خان زنیان بسیار وسیع است و نشان از این دارد که در روزگار شکوفایی کاروانسرا
