تهران در میان شلوغی‌ها و دودهای خاکستری ماشین‌ها و در کنار تمام بی مهری‌هایی که بر دلش چنگ می‌زند، مهربانانه، زیبایی‌هایی را در قلبش جای داده که چشم را به خودش خیره می‌کند. در میان بناهای قدیمی و بسیار کهن تهران ، کاخ گلستان شهرت و آوازه زیادی دارد. بنایی سنتی با صدها خاطره ریز و درشت و قصه‌هایی که از آدم‌های عمارت در خودش پنهان کرده. کاخ زیبای گلستان در دل پایتخت بزرگ و پر سر و صدای ایران جای گرفته و بهترین مکان برای گذراندن یک روز خاطره‌انگیز است. اگر دوست دارید درباره کاخ گلستان بیشتر بدانید و با آن آشنا شوید، در ادامه با سفرزون همراه باشید:
کاخ گلستان کجاست؟
اگر یک بار از راسته بازار و خیابان ۱۵ خرداد عبور کرده باشید و یا با آدم‌هایی که زیاد در این خیابان رفت‌و‌آمد می‌کنند هم‌صحبت شده باشید، قطعا نام کاخ گلستان به گوشتان خورده است.
این کاخ در میان آثار تاریخی و جاذبه های دیدنی پایتخت می‌درخشد و بسیاری از ساکنان تهران وگردشگران این شهر، از آن بازدید می‌کنند. برخی از افراد قدمت این کاخ زیبا و باشکوه را مربوط به دوران قاجار می‌دانند، اما حقیقت این است که کاخ زببای گلستان تاریخی بیش از حکومت قاجاریه دارد و قدمت آن در حدود ۴۵۰ سال است.
درباره علت نامگذاری این کاخ منحصر به فرد، روایات گوناگونی گفته شده است. برای مثال ناصر نجمی در کتاب “تهران در عهد ناصری” گفته است که به دلیل قرار گرفتن عمارت در باغ و گلستان و وجود باغچه و درختان انبوه اطراف آن، نام این مجموعه را گلستان نهاده‌اند.
زیبایی این کاخ و شکوه و ظرافت هنرمندانه به کار رفته در آن، چشم هر بیننده‌ای را به خودش خیره می‌کند. مجموعه کاخ گلستان شامل چند بخش و عمارت دیدنی است که در ادامه درباره آنها سخن خواهیم گفت.
شکوه شاهی
کاخ باشکوه و تماشایی گلستان شاهان زیادی را به خود دیده است. از میان شاهان ایران آقا محمدخان قاجار، فتحعلی شاه، محمد شاه قاجار، ناصرالدین شاه قاجار، مظفرالدین شاه قاجار، محمدعلی شاه قاجار و احمدشاه قاجار در آن سکونت داشته‌اند. کاخ دیدنی گلستان گنجینه‌ای از خاطرات و حوادث تاریخ ایران است که در قلب پایتخت آنها را با خودش حمل می‌کند.
البته باید گفت که از آنهمه شکوه و جلال شاهانه، تنها چند ساختمان و عمارت از کاخ باقی مانده که گرد پیری بر آنها نشسته است.
محیط دنج و آرام مجموعه گلستان جان می‌دهد برای چند دقیقه نشستن و رها شدن از هیاهوی خیابان‌های شلوغ تهران. در اینجا می‌توانید چشمانتان را ببندید، ریه‌هایتان را از هوای تازه پر کنید و به صدای پرندگان و پر زدنشان در میان درختان باغ گوش دهید.
دیوارهای کاشی‌کاری شده و رنگارنگ کاخ آنقدر شما را میخکوب می‌کند که تا چند دقیقه توان حرکت ندارید. طرح‌های زیبای سنتی و ایران، نقش و رنگ‌های بی‌نظیر و ظرافت و هنرمندی بی‌مثال آن، بهترین لحظات را به شما هدیه می‌کند. حالا کافیست تا با یک دوربین عکاسی، جذابیت‌ها و زیبایی‌های آن را برای همیشه ثبت کنید.
بخش‌های متنوع کاخ دیدنی گلستان را بشناسیم
با آن که امروزه بخش‌های زیادی از این کاخ تاریخی از بین رفته و تنها قسمت‌های اندک و کوچکی از آن باقیست، اما زیبایی و شکوه آن همچنان پابرجاست و شما را به تماشای مجموعه‌ای از تمام زیبایی‌های هنری و معماری دعوت می‌کند:
حیاط گلستان
کاخ گلستان علاوه‌بر جذابیت در بناها و عمارت‌های خود فضایی به شدت زیبا و دلفزیب دارد. حوض آب و فواره‌های آن، گوش سپردن به صدای بال‌های پرندگان و رقص بی‌نظیرشان در میان درختان، کاشی‌کاری‌های دیدنی حیاط همگی از جمله زیبایی‌های حیاط گلستان به شمار می‌رود. اینجا سوژه مناسب و پرطرفدار عکاسان است که گوشه گوشه این کاخ را در قاب دوربین‌هایشان ثبت می‌کنند.
از دیگر جذابیت‌های محوطه کاخ می‌توان به بازارچه کوچک صنایع دستی اشاره کرد که در قسمت ورودی حیاط قرار گرفته و شما را به دنیایی از وسایل سنتی و رنگ‌ها می‌برد.
شمس‌العماره؛ نماد پایتخت
در میان بناهای کاخ دیرینه گلستان، شمس‌العماره حکم الماس را دارد. این عمارت زیبا، دیدنی و شکوهمند در روزگار قدیم و پیش از ساخته شدن سردر باغ ملی، نماد تهران بوده است و همچنان با قامت بلند و زیبای خودش، به عنوان نماد تهران قدیم معرفی می‌شود.
ساختمان بلند بالا و شگفت‌انگیز شمس‌العماره نتیجه سفرهای فرنگ ناصرالدین شاه است. در آن زمان و پس از سفرهای شاه ناصری به فرنگ، تصمیم به ساخت بنایی بلند و مرتفع شبیه به ساختمان‌ها و آسمان خراش‌های خارج گرفته شد. ناصرالدین شاه با رویای هم‌نشینی با همسرانش بر ساختمان بلند شمس‌العماره و تماشای مناظر تهران دستور ساخت آن را صادر کرد.
کار ساخت شمس‌العماره در سال ۱۲۸۴ هجری قمری به پایان رسید و شمس‌العماره ناصری با ۵ طبقه، عنوان بلندترین ساختمان تهران را از آن خود کرد. ساخت عمارت شمس‌العماره از نظر تحول در معماری و ساخت و ساز نیز دارای اهمیت است؛ چرا که برای اولین بار در بنای آن از آهن استفاده شد.
اگر از نمای بیرونی عمارت عبور کنیم، شکوه و جلال چندین برابری را در داخل ساختمان می‌بینیم. گچبریها، آیینه‌کاری، کاشی‌کاری‌های خیره کننده و منحصر به فرد، همه و همه آراستگی بی‌نظیری را به فضای عمارت بخشیده است.
ایوان تخت مرمر؛ قدیمی و پابرجا
عنوان قدیمی‌ترین بخش کاخ به ایوان مرمر یا ایوان دارالاماره (دیوانخانه) نسبت داده شده است. این بخش که به دوران کریم خان زند باز می‌گردد، محل جلوس شاهان و بار عام به مردم در مراسم‌های مختلف بوده است.
تزیینات به کار رفته در این ایوان چشم‌هایتان را خیره می‌کند. از جمله این تزیینات هنرمندانه می‌توان به آینه کاری، گچبری، سنگ تراشی، مشبک و منبت و خاتم کاری اشاره کرد. یکی از جذاب‌ترین بخش‌های این ایوان وجود تخت مرمرین باشکوه در آن است. این تخت به دستور فتحعلی شاه قاجار و از سنگ مرمر زرد یزد ساخته شد که امروزه نمایی چشم‌نواز را به ایوان بخشیده. این تخت زیبا در حدود یک متر از زمین فاصله دارد و یادآور تخت حضرت سلیمان بر دوش ملک و پریان است. حجاری‌های زیبا بر روی این تخت مرمر از ۴ طرف شامل ۳ دیو و ۶ فرشته است که گویی تخت را بر دوش خود حمل می‌کنند.همچنین اژدها، دو شیر و اشعاری از ملک‌الشعرا در وصف فتحعلی شاه بر روی این تخت حجاری شده است.
خلوت کریمخانی؛ تلخ و شیرین روزگار
اگر با قسمت شمال غربی کاخ بروید، محوطه‌ای سرپوشیده را می‌بینید که شبیه به یک ایوان سه دهنه است. حوضی که در وسط آن قرار دارد، در گذشته محلل جوشش قنات شاهی و جاری شدن آن در باغ‌ها بوده است.
اهمیت این بخش به زمان کریمخان زند باز می‌گردد. اما آنچه مهم است و تلخی سنگ‌دلانه‌ای را با خودش حمل می‌کند، رفتار آقامحمدخان قاجار با استخوان‌های کریمخان زند است! به دستور او بقایای جسد کریمخان را از شیراز بیرون آورده و در زیر پلکان این قسمت دفن کردند و شاه قاجار با هر بار عبور از پله‌ها و لگدمال کردن استخوان‌های کریمخان زند احساس شعف می‌کرد!
این مکان همچنین محلی دنج برای استراحت ناصرالدین شاه و بساط چای و قلیان او بوده است.
تالار اصلی؛ خیره کننده و بی‌نظیر
تالار اصلی مجموعه،تالاری بزرگ، باشکوه و دیدنی است که بخش‌های متنوعی را درون خود جای داده است. با رفتن به این بخش و تماشای بی‌نظیرترین‌ها، چشم‌هایتان خیره می‌ماند! بخش‌های تالار اصلی نیز شامل قسمت‌های زیر است:
اتاق موزه یا تالار سلام
این بخش زیبا و دیدنی در ضلع شمال غربی کاخ گلستان قرار دارد. آنطور که گفته شده این قسمت در پی دیدارهای ناصرالدین شاه از فرنگ و بازدید از موزه‌های متعدد در کشورهای خارجی ساخته شده است. در آن زمان که شاه ناصری به فرنگ رفت و آمد داشته، رویای ساخت موزه و قرار دادن اشیای قیمتی و زیبا را در آن، با خود حمل می‌کرده است. سرانجام دستور ساخت تالار صادر می‌شود و مجموعه‌ای از اشیای بی‌نظیر و قیمتی با حضور ناصرالدین شاه در آن قرار داده داده می‌شود.
این بخش با عنوان تالار سلام نیز شناخته می‌شود که محل برگزاری مراسم سلام بوده است. چندی بعد در عصر پهلوی‌ها و به واسطه میزبانی از مراسم تاجگذاری دودمان پهلوی، از آن با عنوان تالار تاجگذاری نیز یاد شد که تا به امروز بافی مانده است.
تالار آینه؛ میزبان هنرمندی کمال‌الملک
از دیگر قسمت‌های تالار اصلی که در گذشته بخشی از اتاق موزه به حساب می‌رفته، تالار آینه است. در ابتدا این بخش محل نمایش تخت طاووس و تاج کیانی بوده که یادآور شکوه و جلال شاهان بوده است. اما اهمیت این تالار به دلیل وجود نقاشی رنگ روغن استاد میرزا محمدخان کمال‌الملک غفاری است که تصویر تالار را با هنرمندی نقاشی کرده است.
تزیینات، آینه‌کاری‌ها و گچبریهای این قسمت، تصویری خیره‌کننده را پیش چشمتان به نمایش می‌گذارد.
تالار ظروف؛ محل هدایای سلاطین اروپایی
از جذاب‌ترین بخش‌های باغ گلستان می‌توان به تالار ظروف اشاره کرد که محلی برای حفاظت و نگهداری از هدایای و پیشکش‌های سلاطین اروپایی بوده است.
از جمله ظروف ارزشمند و قیمتی این تالار می‌توان به ظروف زیر اشاره کرد:
سرویس چینی مربوط به جنگ‌های ناپلئون بناپارت.
سرویس اهدایی نیکلای اول امپراتور روسیه.
سرویس جواهرنشان اهدایی ملکه ویکتوریا.
سرویس ساخته شده از سنگ گرانبها مالاشیت اهدایی الکساندر سوم.
سرویس چینی اهدایی ویلهلم به ولیعهد وقت دولت ایران.
تالار برلیان؛ محل میهمانی‌های پهلوی
تالار برلیان نیز از دیگر تالارهای جذاب و دیدنی در کاخ گلستان است که به آینه‌کاری‌های هنرمندانه و زیاد، چلچراغ‌های باشکوه، سربخاری،پله‌ها و سرسراهای متعدد مزین شده است. تالار برلیان در زمان مظفرالدین شاه مرمت و بازسازی و قسمت‌هایی بر آن اضافه شد. در زمان ناصرالدین شاه از این تالار به عنوان محل نگهداری هدایای شاهان دولت های خارجی استفاده می‌شد و در زمان پهلوی تالاری برای برگزاری مهمانی‌های رسمی دربار بوده است.
عمارت بادگیر؛ زیبایی ناباورانه
بدون اغراق می‌توان گفت زیباترین عمارت مجموعه، عمارت بادگیر است که جلال و جبروت خیره‌کننده و شکوهمند آن قدرت هر گونه حرف و سخنبگی را از شما می‌گیرد.
نقاشی‌ها، زر نگاری، آینه‌کاری، گچبری، منبت‌کاری و مرمر، گوشواره‌های دیدنی، بالاخانه‌های زیبا و دهلیزهای چشم‌نواز از هنرمندانه‌ترین قسمت‌های تالار هستند. تالار شاه نشین این قسمت، تصویری خیره کننده و غیرقابل باور پیش چشمتان قرار می‌دهد که شامل ۹ ارسی، دو ستون گچی به حالت مارپیج و سبک زندیه، کفپوش‌های معرق هفت رنگ و مزین با طرح بته جقه، ازاره‌های نقاشی شده مرمرین، آینه‌کاری و نقاشی سقف و دیوار می‌شود. تمام این زیبایی‌ها به صورت یک جا نفس را در سینه‌هایتان حبس خواهد کرد!
عکسخانه؛ دومین مجموعه بزرگ عکس پس از مجموعه سلطنتی انگلیس
عکسخانه در حقیقت بخش حوضخانه عمارت بادگیر است که از آن به عنوان محل نمایش عکس‌ها و دوربین‌ها و وسایل عکاسی استفاده می‌شده است. ناصرالدین شاه به دلیل علاقه زیاد به عکاسی تصاویر زیادی را ثبت کرده که همگی آنها در بخش عکسخانه و با دست‌خط شاه قرار دارد. نکته جالب درباره عکسخانه باغ موزه گلستان این است که مجموعه عکس‌های مخزن آن دومین مجموعه بزرگ عکس پس از مجموعه سلطنتی انگلیس به شمار می‌رود.
تالار الماس؛ آینه در آینه
از دیگر تالارهای باشکوه و زیبای این مجموعه، تالار الماس است که به دلیل آینه‌کاری‌های فراوان و زیبا نام الماس را بر روی آن گذاشته‌اند.
این تالار در زمان فتحعلی شاه ساخته شده است اما ناصرالدین بازسازی‌ها و مرمت‌های فراونی را بر روی آن انجام داده.
از جمله زیبایی‌های تالار الماسی می‌توان به تالار بزرگ، اتاقهای گوشواره، دهلیز، بالاخانه‌ها و پستوهای متعدد اشاره کرد. مقرنس‌ها آینه کاری شده، از دیگر هنرمندی‌های این تالار است که جزو قدیمی‌ترین آنها نیز به شمار می‌رود. در زیر تالار الماس، حوضخانه و زیرزمین بزرگی قرار دارد که در نوع خودش دیدنی است.
امکانات باغ گلستان
در کاخ موزه زیبای گلستان،امکانات رفاهی و تفریحی جذاب و متنوعی وجود دارد که مخصوصا برای گردشگران خارجی بسیار جالب توجه است.
از جمله این امکانات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
چایخانه باغ گلستان: این قسمت، می‌تواند با یک چای و یا نوشیدنی گرم و سرد خستگی شما را از بین ببرد و عطر و طعم بی‌نظیر دمنوش‌های آن شما را سر حال بیاورد.
عکاسی به سبک قاجاری: بخش جذاب کاخ گلستان بخش عکاسی آن است که می‌توانید با مراجعه به آنجا و پوشیدن لباس‌هایی به سبک سنتی قاجاری، بازدیدتان را ماندگار و به یادماندنی کنید.
موزه مردم‌شناسی، نمازخانه،سرویس بهداشتی،کتابخانه خط نسخ، مرکز اسناد تصویری، مرکز اسناد خطی، کتابخانه چاپی، امور بین‌الملل، امور فرهنگی و واحد کودک و نوجوان از دیگر بخش‌ها و امکانات این کاخ موزه به شمار می‌رود.
راه‌های دسترسی به باغ موزه گلستان
برای رفتن به کاخ گلستان، می‌توانید از انواع وسایل نقلیه همچون خودروی شخصی، مترو، اتوبوس و تاکسی استفاده کنید.
خودروی شخصی: اگر دوست دارید با خودروی شخصی خودتان به این مجموعه بروید، باید بدانید که این منطقه در محدوده طرح ترافیک قرار دارد. علاوه‌بر آن ممکن است که مشکل جای پارک و شلوغی خیابان نیز برایتان آزار دهنده باشد. بنابراین رفتن به کاخ گلستان با خودروی شخصی چندان مناسب نیست!
مترو: بهترین راه و کم ترافیک‌ترین راه رسیدن به باغ گلستان استفاده از مترو است. تنها کافیست تا در خط ۱ متروی تهران (کهریزک_تجریش) سوار شده و در ایستگاه ۱۵ خرداد از قطار خارج شوید. پس از آن با کمی پیادا‌روی به راحتی و سهولت به کاخ زیبای گلستان می‌رسید.
اتوبوس: برای استفاده از اتوبوس باید از خطوطی استفاده کنید که از خیابان خیام عبور می‌کنند و در ایستگاه گلوبندک توقف دارند.
تاکسی: برای استفاده از تاکسی، می‌توانید از مکان‌های مختلف تهران مانند میدان فاطمی، میدان انقلاب،فلکه دوم صادقیه،میدان رازی و … خودتان را به چهارراه گلوبندک برسانید. پس از آن با چند دقیقه پیاده‌روی، خودتان را در مقابل کاخ گلستان می‌یابید.
ورودی موزه برای داخل شدن به محوطه آن ۲۵۰۰ تومان است. برای بازدید از هر عمارت و تالار نیز مبلغ و ورودی جداگانه‌ای دریافت می‌شود.
برای اردوهای گروهی و دسته‌جمعی حتما پیش از مراجعه هماهنگی لازم را با دفتر موزه انجام دهید.
مجموعه گلستان،گنجینه‌ای با ارزش از فرهنگ، تاریخ و اشیای قیمتی کشورمان است. بنابراین در بازدید از آن باید نهایت دقت و ظرافت را به کار گرفت و با وسواس مراقب اشیا و وسایل و محیط کاخ بود.
